Theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và các văn bản hướng dẫn thi hành thì, đối tượng nộp thuế GTGT và thuế TNDN là các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ.
Theo đó, các tổ chức, cá nhân có hoạt động xây dựng là đối tượng phải đăng ký, kê khai nộp thuế GTGT và thuế TNDN với cơ quan thuế địa phương nơi đăng ký kinh doanh hoặc nơi thực hiện xây dựng công trình. Nhưng hiện nay nhiều nhà thầu xây dựng khi nhận thầu xây dựng (nhất là nhà ở của người dân) không thực hiện kê khai nộp thuế theo đúng quy định của luật. Đó là một trong các hành vi vi phạm pháp luật về thuế.
Khoản 3, Điều 110 Luật Quản lý thuế năm 2006 đã được sửa đổi, bổ sung theo quy định tại khoản 35, Điều 1 của Luật Quản lý thuế sửa đổi năm 2012, có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2013 quy định: Quá thời hiệu xử phạt vi phạm pháp luật về thuế thì người nộp thuế không bị xử phạt nhưng vẫn phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, số tiền thuế gian lận, tiền chậm nộp vào ngân sách nhà nước trong thời hạn mười năm trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm. Trường hợp người nộp thuế không đăng ký thuế thì phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế trốn, số tiền thuế gian lận, tiền chậm nộp cho toàn bộ thời gian trở về trước, kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.
Nhằm thực hiện thu thuế GTGT, thuế TNDN đúng quy định của Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, ngày 11/11/2004 Tổng cục Thuế đã ban hành Công văn số 3700/TCT/DNK yêu cầu Cục thuế các địa phương tăng cường biện pháp quản lý, phối hợp với các ngành chức năng liên quan và chính quyền địa phương có biện pháp xử lý kiên quyết đối với các đối tượng nhận thầu xây dựng không đăng ký kê khai nộp thuế, nhằm thu đầy đủ thuế theo luật định đối với hoạt động xây dựng nhà tư nhân, thay vì áp dụng biện pháp thu thuế chủ hộ nộp thay chủ thầu xây dựng.
Tiếp đó, ngày 8/9/2008, Tổng cục Thuế đã ban hành Công văn số 3381/TCT-CS hướng dẫn việc truy thu thuế GTGT, thuế TNDN của tổ chức, cá nhân người nhận thầu xây dựng nhà như sau:
- Tổ chức, cá nhân nhận thầu xây dựng nhà (bên nhận thầu xây dựng) cho các hộ gia đình là người nộp thuế. Bên nhận thầu xây dựng có nghĩa vụ phải đăng ký, kê khai và nộp thuế GTGT, thuế TNDN với cơ quan thuế địa phương nơi có trụ sở kinh doanh (nếu tổ chức, cá nhân là cơ sở có hoạt động kinh doanh thường xuyên) hoặc nơi thực hiện xây dựng công trình (nếu tổ chức, cá nhân không có hoạt động kinh doanh thường xuyên hoặc có trụ sở kinh doanh ở một địa phương nhưng nhận thầu xây dựng công trình tại địa phương khác tỉnh, thành phố).
- Trường hợp cơ quan thuế thực hiện kiểm tra và có đủ cơ sở xác định tổ chức, cá nhân nhận thầu xây dựng nhà ở của các hộ gia đình không thực hiện đăng ký kê khai, nộp thuế đối với hoạt động nhận thầu xây dựng thì cơ quan thuế có quyền truy thu đủ số thuế GTGT và thuế TNDN theo các quy định trên. Hộ gia đình chỉ là người đi thuê xây dựng nhà ở, không phải là bên nhận thầu xây dựng nên không phải là người nộp thuế vì vậy không thực hiện truy thu thuế đối với hộ gia đình.
Cụ thể trường hợp ông Chiến hỏi, căn cứ các quy định và các công văn hướng dẫn của Tổng cục Thuế nêu trên thì, hộ gia đình cha, mẹ ông Chiến không phải là người nộp thuế, không phải là đối tượng phải truy thu thuế GTGT, thuế TNDN, vì hộ gia đình cha, mẹ ông chỉ là người đi thuê xây dựng nhà ở, không phải là bên nhận thầu xây dựng.
Tổ chức, cá nhân nhận thầu xây dựng nhà ở cho hộ gia đình cha, mẹ ông Chiến có nghĩa vụ phải đăng ký, kê khai và nộp thuế GTGT, thuế TNDN với cơ quan thuế. Trường hợp vi phạm thì tổ chức, cá nhân nhận thầu xây dựng nhà ở phải thực hiện truy thu thuế theo quy định tại khoản 3 Điều 110 Luật Quản lý thuế nêu trên.
